Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Przasnyszu

Do zaburzeń odżywiania zaliczamy:

• anoreksję,
• bulimię,
• anemię.

ANOREKSJA
Osoby cierpiące na zaburzenia odżywiania wymagają pomocy lekarskiej i psychologicznej.
Leczenie powinno być rozpoczęte jak najwcześniej, terapia powinna obejmować różne obszary funkcjonowania chorej, wskazane może być korzystanie z różnorodnych metod terapeutycznych (terapia indywidualna oraz rodzinna).
Jadłowstręt psychiczny – zaburzenie odżywiania, polegające na celowej utracie wagi wywołanej i podtrzymywanej przez osobę chorą. Obraz własnego ciała jest zaburzony; występują objawy dysmorfofobii. Lęk przybiera postać uporczywej idei nadwartościowej, w związku z czym pacjent wyznacza sobie niski limit wagi. Największe zagrożenie zachorowaniem dotyczy wieku między 14 a 18 rokiem życia.
Anoreksję cechuje szybko postępujące wyniszczenie organizmu, które pozostawia często już nieodwracalne zmiany. Nieleczona prowadzi do śmierci w około 10% przypadków. Zwykle, w 75% przypadków, rozpoczyna się przed 25 rokiem życia.

Dekalog anorektyczki:

1. Jeśli nie jesteś szczupła, to znaczy, że nie jesteś atrakcyjna.
2. Bycie szczupłą jest ważniejsze od bycia zdrową.
3. Będziesz się głodziła i robiła wszystko co w Twojej mocy, aby wyglądać coraz szczuplej.
4. Nie będziesz jadła nadprogramowo bez poczucia winy.
5. Nie będziesz jadła niczego nadprogramowo bez ukarania siebie za to.
6. Będziesz liczyła każdą kalorię i ograniczała ich ilość.
7. Najważniejsze jest to, co mówi waga.
8. To proste: chudnięcie jest dobre, a przybieranie na wadze - złe.
9. Nigdy nie jesteś „zbyt” szczupła.
10. Bycie szczupłą i niejedzenie są dowodami prawdziwej siły woli.
11. Waga jest wskaźnikiem moich codziennych sukcesów i porażek.
12. Wierzę w perfekcję i chcę ją osiągnąć.
13. Droga do szczęścia jest stawaniem się kimś lepszym niż wczoraj.

Kryteria umożliwiające rozpoznanie anoreksji (jadłowstrętu psychicznego):

a)     odmowa utrzymywania ciężaru ciała na lub powyżej granicy wagi minimalnej dla wieku i wzrostu (w okresie wzrastania poniżej 85% wagi oczekiwanej lub należnej),

b)     intensywny lęk przed przybraniem na wadze lub otyłością mimo utrzymującej się rzeczywistej niedowagi,

c)     zaburzenia w samoocenie dotyczące masy i wyglądu ciała; pacjentka twierdzi, że jest otyła lub za gruba, podczas gdy w rzeczywistości jest przeciwnie,

d)     u kobiet miesiączkujących - brak miesiączki (nieobecność przynajmniej trzech cykli menstruacyjnych).

Przebieg choroby.

Zaczyna się najczęściej od świadomego odchudzania, którego przyczyną może faktycznie być nadwaga, presja środowiska, naśladownictwo osób znanych (modelek, aktorek), czy względy religijne. Stopniowo osoby te zwiększają ograniczenia żywieniowe, aż do odmowy przyjmowania pokarmów i płynów w skrajnych przypadkach. Często jednocześnie podejmują intensywne ćwiczenia fizyczne. Typowe jest jedzenie w samotności, przygotowanie potraw dla innych, bez udziału w późniejszym jedzeniu oraz znajomość wartości kalorycznej każdej z potraw. Gdy waga spada pojawia się poczucie pełnej kontroli nad jedzeniem oraz własnym ciałem i staje się to powodem do dumy i satysfakcji. Pomimo znacznego wychudzenia, zachowują prawidłową aktywność - są dobrymi, pilnymi uczennicami i intensywnie zajmują się ćwiczeniami ruchowymi.

Wyniszczenie fizyczne towarzyszące anoreksji prowadzi do licznych zmian cielesnych: mięśnie ulegają zanikom, temperatura ciała obniża się, zwolnieniu ulega praca przewodu pokarmowego, prowadząc do bólów brzucha, wzdęć, zaparć, skóra staje się sucha, łuszcząca, "brudna", pojawia się na niej meszek, wypada owłosienie łonowe i pachowe, zanika miesiączka. Początkowo utrata masy ciała odbywa się kosztem utraty tkanki tłuszczowej, następnie białek ustrojowych. Pojawiają się zmiany w morfologii krwi, zaburzenia biochemiczne i hormonalne.

BULIMIA
Żarłoczność psychiczna – zaburzenie odżywiania charakteryzujące się napadami objadania się, po których występują zachowania kompensacyjne.

Do najczęstszych zachowań należą: wywoływanie wymiotów, głodówki, użycie diuretyków, środków przeczyszczających, wykonywanie lewatyw, nadmierne ćwiczenia fizyczne.

Przyczyny bulimii:

• brak samoakceptacji,
• konflikty rodzinne,
• zaburzenia mechanizmów samoregulacji i samokontroli,
• uszkodzenie ośrodka sytości w mózgu,
• emocjonalne zaniedbanie dziecka w dzieciństwie,
• brak akceptacji przez grupę rówieśniczą (wiążący się często ze zmianą środowiska).

Objawy, które powinny wzbudzić czujność najbliższego otoczenia, to przede wszystkim:

• naprzemiennie występujące okresy jadłowstrętu i bulimii,
• przeczenie istnieniu choroby,
• przyjmowanie dużych ilości wysokokalorycznego pożywienia w okresach obżarstwa,
• brak możliwości przerwania ataku wilczego apetytu,
• wmawianie najbliższemu otoczeniu swojej otyłości, nawet kiedy osoba chora jest szczupła,
• chorobliwe zajmowanie się kontrolą własnego ciężaru ciała i wyglądem zewnętrznym,
• gromadzenie i przechowywanie żywności,
• nadużywanie pigułek odchudzających, leków moczopędnych, przeczyszczających, wywołujących wymioty i hormonów tarczycy,
• wykonywanie intensywnych ćwiczeń fizycznych w celu zużywania kalorii,
• po okresach obżarstwa obserwuje się obniżenie nastroju i zaniżoną ocenę własnej osoby,
• uczucie ulgi i większa zdolność do koncentracji po napadach obżarstwa,
• wywoływanie wymiotów,
• ból brzucha,
• obrzmienie ślinianek przyusznych,
• zepsute zęby,
• blizny na rękach,
• kardiomiopatia i osłabienie mięśni,
• ataki bulimiczne występujące co najmniej 2 razy w tygodniu przez ostatnie 3 miesiące.

Epizody obżarstwa przeplatane są zachowaniami kompensującymi mającymi przeciwdziałać przybieraniu na wadze (prowokowanie wymiotów, środki przeczyszczające i moczopędne, lewatywy, intensywny wysiłek fiz., zażywnie narkotyków obniżających łaknienie). Osoby chore na bulimię często mają niedobory żywieniowe w tym witamin i soli mineralnych, różne zaburzenia metaboliczne oraz zaburzenia elektrolitowe, skłonność do zaparć oraz nadmierną wrażliwość żołądka, uszkodzenia gardła i przełyku. Chore zazwyczaj dobrze funkcjonują społecznie, ich wygląd nie zdradza choroby. Bulimia może pozostać niezauważona nawet przez długi czas.
Przebieg choroby:

Początek jest zwykle przewlekły. Choroba najczęściej dotyczy kobiet, które próbowały kontrolować swoją wagę za pomocą różnych diet odchudzających, przed wystąpieniem objawów bulimii okresowo objadały się a potem stosowały rygorystyczną dietę. Może pojawić się również w związku z silnymi przeżyciami jak: zmiana szkoły lub pracy, ciąża lub śmierć kogoś bliskiego. Dużą część czasu i energii poświęcają na kupowanie i gromadzenie jedzenia. Osoba chora podczas napadu bulimii zjada olbrzymie ilości jedzenia, którego wartość kaloryczna może nawet kilkanaście razy przekroczyć zapotrzebowanie dobowe, tracąc poczucie kontroli nad tym co robi. Po ataku odczuwany jest rodzaj ulgi związany ze spadkiem napięcia.

Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na anoreksję i bulimię:

czynniki indywidualne:

• lęk i depresja,
• zaburzenia obrazu własnego ciała,
• trauma psychologiczna lub fizyczna,
• niska samoocena,
• perfekcjonizm,
• choroby układu pokarmowego,
• skłonność do otyłości,
• podejmowanie restrykcyjnej diety (często na skutek poczucia bycia „zbyt grubym” lub komentarzy innych osób),
• reakcje na nowe doświadczenia (dojrzewanie, odejście z domu, zmiana szkoły).

czynniki rodzinne:

• specyficzny model rodziny (dominująca matka, pasywny, ambiwalentny ojciec),
• nadopiekuńczość, sztywność,
• unikanie otwartego konfliktu,
• przecenianie oczekiwań społecznych,
• zaburzenia odżywiania w rodzinie,
• alkoholizm i zaburzenia nastroju w rodzinie.   

czynniki kulturowe:

• ideał szczupłej sylwetki,
• koncentracja na własnym wyglądzie,
• stygmatyzacja otyłości,
• kulturowy konflikt ról u kobiet.

ANEMIA
Anemia to potoczna nazwa niedokrwistości, czyli zbyt małej ilości hemoglobiny w erytrocytach (krwinkach czerwonych), bądź zbyt małej ilości samych tych krwinek. Choć jest chorobą dość powszechnie spotykaną i zazwyczaj niegroźną, w niektórych przypadkach prowadzić może do poważnych zaburzeń.

Wśród przyczyn różnorodnych typów niedokrwistości znajdują się:

• deficyt witamin (szczególnie B12 i kwasu foliowego) i żelaza,
• uwarunkowania genetyczne,
• uboczne efekty działania leków,
• przebyte choroby i urazy,
• niewłaściwa flora bakteryjna jelit,
• okres ciąży i karmienia.